In het Stadsmuseum, gevestigd in het historische pand Joannes van Esseren, kun je historische verhalen horen én zien. Door middel van films, audiotour, allerlei objecten, en – op aanvraag – rondleidingen door gidsen krijg je een indringend beeld van de geschiedenis van Bergh en omgeving met het accent op de vroege en late middeleeuwen. Vijf markante vrouwen uit vervlogen tijden vertellen over wat ze vroeger mee hebben moeten maken. De audiovisuele maquette waar acht verhalen over de stad worden verteld is een mooi beginpunt om de middeleeuwse stad ’s-Heerenberg en zijn omgeving te gaan verkennen.

Meer »

Je raakt onder de indruk van het levensverhaal van gravin Adela van Hamaland die leefde in de 10e eeuw, dus rond 1000 jaar geleden. Ze woonde aanvankelijk op de burcht op Hoog-Elten. Nu is alleen de kerk daar nog van over. Dat er over haar werd geschreven in die dagen is sowieso uitzonderlijk. Zo leren wij dat zij al een geëmancipeerde vrouw was, heel ongewoon voor die tijd. Maar dat er vlak na haar dood al over haar geschreven wer

d had vermoedelijk te maken met het feit dat ze door haar escapades in zeer ernstige problemen was geraakt. Die geschiedenis leest als een sensatie-verhaal. Je kunt meer over haar lezen bij ‘Motte Montferland’ en ‘Elten’.

Een andere gravin, Maria van Nassau, vertelt haar verhaal dat zich 500 jaar later afspeelt in de Tachtigjarige Oorlog. Het grote leed, de verwoestingen en roofpartijen en zelfs moorden, waren een grote beproeving voor de bevolking van het graafschap Bergh. Maria’s man graaf Willem van den Bergh hielp

eerst zijn zwager Willem van Oranje bij het bevrijden van onze streken door de Spanjaarden eruit te bonjouren. Zo veroverde hij in 1572 bijna alle IJsselsteden op de Spanjaarden. Een half jaar later waren ze echter weer in Spaanse handen. Later liep hij juist over naar de vijand, de Spanjaarden omdat hij zijn vertrouwen in de Staten van Holland had verloren. Maria beleefde al de verschrikkingen van de wrede oorlog met haar man mee en verloor daarbij verschillende van haar kinderen.

Lyse Poer, de herbergierster die leefde in de 16e eeuw, heeft veel te vertellen. In haar kroeg hoorde je vroeger de nieuwtjes en ze had een hele bijzondere band met graaf Willem III van Bergh van wie ze drie kinderen had. Maar ook al hielden ze van elkaar, ze mochten niet met elkaar trouwen.

Mechteld ten Ham werd er in 1605 van beschuldigd dat ze een heks was. In de barre tijden waarin ze leefde geloofde men dat sommige mensen een band met de duivel hadden, vooral vrouwen die zo de ellende op de wereld brachten. Als men dat over je beweerde was je in de aap gelogeerd, want je kon nauwelijks onder de beschuldigingen uit komen en je naam zuiveren. Hoeveel moeite ze daar ook voor deed, ze belandde uiteindelijk op de brandstapel.

Isa de lijfeigene – zeg maar gerust een slavin – ploeterde dag en nacht om haar rijke meesteres Adela nog rijker te maken. Hard werken was haar levenslot en daar kon ze zelf niets aan veranderen.  Zij zorgde er met vele anderen voor dat het ijzer dat werd gewonnen in het Bergherbos werd gedolven, gesmolten en gesmeed en zo haar meesteres steenrijk en machtig maakte.

Door middel van een licht- en video/audioshow wordt de maquette met de vestingstad ’s-Heerenberg van rond 1550 een compleet levend decor voor verhalen uit die tijd. Je leert onder andere hoe de stad te lijden had van de Tachtigjarige Oorlog, hoe in 1496 de klokken werden gegoten, hoe belangrijk kroegen waren en dat er om de haverklap stadsbranden uitbraken. Maar je wordt eerst onthaald op een korte maar krachtige professionele introductiefilm die een overzicht geeft van 1000 jaar geschiedenis van stad en streek. Alle  teksten, audio, video en opschriften zijn zowel in het Nederlands als in het Duits.

MEER INFORMATIE:

  • Voor informatie kunt u terecht bij het Stadsmuseum 
  • Mechteld ten Ham-weekend. Jaarlijks evenement, in 2021 op za 28-08 en zo 29-08
 
Hans Hegman

Hans Hegman

Conservator en initiatiefnemer Stadsmuseum Bergh